Vajinismus kesinlikle kadının bilerek veya isteyerek ortaya çıkardığı bir durum değildir. Bu durumda kadın, istediği halde cinsel ilişkiyi gerçekleştiremez. Vajinismus, öğretilen yanlış inanç ve bilgiler yüzünden kaygı, endişe ve korku geliştirir. Geliştirilen bu duygular, kasların istem dışı kasılmasına neden olur ve cinsel birleşmeye izin vermez. Vajinismuslu kadın orada adeta bir duvar olduğunu algılar, birleşmenin ağrılı geçeceğini düşünür. Jinekolojik muayene ardından teşhis koyulur ve tedavi planı gerçekleştirilir. En önemli nedenlerinden biri toplum baskısıdır, yalan yanlış bilgilerdir. Bu sebeple vajinismus tedavisindeki asıl amaç bu yanlış bilgiler düzeltmektir. Ardından egzersizler ile çözüme ulaşılır.
Dünya Sağlık Örgütü, cinsel sağlığı; cinsellikle ilgili fiziksel, duygusal, zihinsel ve sosyal bir iyilik hali olarak tanımlanmaktadır. Mutlu ve doyumlu bir cinsel yaşam için karşılıklı saygı ve iletişim çok önemlidir. Cinselliğin nasıl yaşanacağı iki tarafın isteği, rızası ve onayı ile gerçekleştirilmelidir.
Yapılan araştırmalarda dünya genelinde cinsel sorunlara çok sık rastlanmaktadır. Bu sayı her üç kişiden biri olarak ortaya çıkar. Cinsel işlev bozukluğunun sıklığı yaşanan toplum ve kültüre göre değişiklik göstermektedir. Cinselliğin konuşulmadığı, ayıplandığı ve yasaklandığı, bekarete önem verilen, cinsellikle ilgili yanlış bilgilendirmelerin olduğu toplumlarda bu sıklık artmaktadır. Masters ve Johnson cinsel işlev bozukluğunu, insan cinsel yanıt döngüsünde yeterince cinsel uyarılma ve doyuma ulaşmada yetmezliğe yol açabilecek herhangi bir aksama olarak tanımlamaktadır. Cinsel yaşamından tatmin olamama ve bunun sürekli olma hali olarak nitelendirilir. Kadınlarda cinsel işlev bozukluğu olarak yaşanan en sık rahatsızlık, vajinismustur.
Vajinismus Nedir?
Masters ve Johnson’a göre vajinismus, cinsel ilişkiyi güçlendiren hatta imkansız kılan psikosomatik bir rahatsızlıktır. Gerçek veya hayali ya da tümüyle içten hissedilen bir duruma karşı tepki geliştirilir ve istem dışı bir reflekse neden olur. Vajinismuslu kadın istediği halde cinsel birleşmeyi gerçekleştiremez ya da çok zor gerçekleştirir.
Cinsel birleşme penis ve vajina girişi olarak adlandırılır. Vajinanın alt 1/3lük kısmındaki pelvik kaslar istem dışı kasılarak cinsel birleşmeye izin vermez. Bu kasılma kadınlarda vajinal açıklığı daraltarak cinsel ilişkinin ağrılı olacağı şeklinde algılanır. Bu sorunu yaşayan kadınlar, cinsel birleşme olmadığı sürece cinsel istek ve partnerleriyle sevişme konusunda sorun yaşamazlar. Ancak birleşme anı geldiğinde orada bir duvar olduğunu ve bunun aşılamaz olduğunu düşünürler. Kadınlar bu birleşmeyi denediklerinde hissettiklerini; şiddetli bir ağrı, yırtılma hissi veya delinecekmiş hissi, iğne batırılıyormuş hissi, duvar var hissi şeklinde tanımlamaktadır.
Vajinismuslu kadınlarda cinsel ilişki sırasındaki kasılma sadece pelvik kaslarda değil başka yerlerde de görülebilir. Örneğin; karın kasılması, kalça kasılması, sırt kasılması gibi. Hatta bazı durumlarda bayılma da gerçekleşebilir. Tüm bu kasılmaların en önemli özelliği kişinin kontrolü dışında gerçekleşiyor olmasıdır.
Vajinismus rahatsızlığının teşhisi basit bir şekilde konulamaz. Mutlaka jinekolojik muayene yapılmalı ve bu muayeneden sonra vajinismus teşhisi konulmalıdır. Masters ve Johnson’a göre vajinismuslu kadınların muayene tepkileri çok tipiktir. Jinekolog, dış genital organları muayene etmek için dikkatlice yaklaştığında, kadın jinekoloji masasında geriye kayar, kalçalarını kasar. Vajinaya karşı bir tehdit olarak algılar ve istemsiz olarak bu hareketleri gerçekleştirir.
Vajinismus, DSM-IV-TR’de özgül bir kadın cinsel işlev bozukluğu olarak sınıflandırılmıştır. Buna göre vajinismus için temel tanı ölçütleri vardır. Öncelikle vajinanın dış üçte birindeki kaslarda cinsel birleşmeyi engelleyecek biçimde yineleyici bir biçimde ya da sürekli olarak istem dışı spazmın olması; ikinci olarak bu bozukluk, belirgin bir sıkıntıya ya da kişiler arası ilişkilerde zorluklara neden olmasıdır. Üçüncü olarak başka bir bozukluk ile açıklanamaz olmasıdır.
Ek olarak vajinismus birincil, ikincil ve üçüncül olarak ayrılmaktadır. Birincil vajinismus, kadının ilk cinsel deneyiminden itibaren ortaya çıkması; ikincil vajinismus sorunun sonradan ortaya çıkmasıdır. Bir diğer durumsal vajinismus ise bazı durumlarda ortaya çıkması bazı durumlarda ise ortaya çıkmaması olarak adlandırılır. Bu tiplere göre tedavi planı değişiklik gösterebilir.
Vajinismus Belirtileri Nelerdir?
Vajinismus belirtileri kişiden kişiye göre değişiklik göstermektedir. Kadınlarda birden fazla belirtisi vardır. Özetleyecek olursak;
- Cinsel birleşmeden korkma, cinsel birleşmeyi deneyememe
- Sevişmede ve istekte sorun yokken, ilişki anı geldiğinde kasılma, panik olma
- Cinsel ilişki sırasında ağrı duyma
- Zorlu denemelerden sonra gerisinin gelmemesi
- Vajinaya parmak sokamama
- Jinekolojik muayene olamama, bundan korkma ve çekinme davranışı sergileme
- Cinsel ilişkide penisin ancak bir kısmının içeri girebilmesi
- İlişki sırasında bacakları açamama,
- Vajinaya bakamama, dokunamama
- Partnerin vajinaya dokunmasına izin vermeme
şeklinde sıralanabilir. Genellikle vajinismuslu kadınlarda cinsel isteksizlik sorunu yaşanmaz; fakat zamanla bu haz azalabilir ve uyarılma sorunu ortaya çıkabilir. Panik atak da bir vajinismus belirtisi olarak ortaya çıkabilmektedir. Cinsel ilişki sırasında heyecanlanırlar, kasılırlar, kalp atışları ve nefes alıp verişler hızlanır.
Vajinismus Nedenleri
En sık nedeni psikolojik kaygılardır. Vajinismuslu kadın cinsellikle ilgili yanlış bilgiler edinmiştir. Kadın bedeni hakkında bu yanlış bilgiler kaygıya neden olmaktadır. Bekarete verilen büyük önem, penisin vajinaya girmesi kapalıdır düşüncesini yaratır. Özellikle erkek merkezli kültürlerde cinselliği, sadece üreme için gerçekleştirildiği düşüncesi vardır. Cinselliğin zevk veren bir aktivite olmadığını, acı çekildiğini, ayıp olduğunu, acı duyulduğunu öğretirler. Bu yanlış bilgilendirmeler, kadınların kendi organlarını tanıyamamalarına neden olmaktadır. Bekarete verilen abartılı önem ile kadınların cinsel deneyimi veya ön sevişmeyi tanıyamamaları ile cinselliği ilk gecede öğrenmeleri sağlanmaktadır. Cinsellik ile ilgili yanlış bilgilendirmeler ön yargıya, aşırı kaygıya, suçluluk duygusuna, bir beklentiye, başaramama korkusuna ve dolayısıyla cinsel işlev bozukluğuna neden olmaktadır.
Cinsel istismar, saldırı veya tecavüz gibi olaylar da vajinismusa neden olabilmektedir. Aynı zamanda hamile kalma korkusu, ilişkideki sorunlar, günlük yaşam stresi de nedenler arasında olabilmektedir.
Vajinismus Tedavisi
Vajinismus tedavisi için cinsel alanda uzmanlaşmış cinsel terapistler tarafından bir tedavi planı oluşturulur. Cinsel terapistler vajinismuslu hastalara cinsel hayat ile ilgili eğitimler, bilgilendirmeler yapar. Bu bilgilendirmelerin amacı hastalığın altında yatan psikolojik nedenlere odaklanmak, onları ortadan kaldırmak ve öğrenilen yanlış bilgileri tekrardan öğretmektir.
Bilgilendirmeler ve eğitimlerin yanında egzersizler de verilmektedir. Kasılan vajinal kasları gevşetmek adına gevşeme teknikleri ve rahatlamasına neden olacak nefes egzersizleri verilir. Vajinal kasları tanımak ve kontrolünü sağlamak adına kegel egzersizi verilir. Kegel egzersizi; pelvik taban kaslarını sıkma ve bırakma egzersizidir. Cinsel işlev bozukluklarında kullanılan, etkin bir yöntemdir. Bu egzersizlerin devamında bazı davranışçı tekniklerle de kaygının azalması ve pelvik kasların gevşemesine yarayacak egzersizler de uygulanır.
Kaynakça:
W.H Masters & V.E Johnson, 1970, Les Mesentetes Sexuelles. (kitap)
