Herkes zaman zaman bazı şeyleri unutabilir ve bu genellikle normaldir. Sorun olarak gördüğünüz şey, kısmen neye ihtiyacınız olduğuna veya ne yapmayı umduğunuza bağlıdır. Ancak hafıza (bellek) sorunları günlük yaşamınızı etkiliyorsa, bunun üzerine odaklanmanız gerekebilir. Bazı çok yaygın hafıza (bellek) sorunları şunlardır:
- İnsanların isimlerini unutmak.
- İşleri organize etmekte güçlük çekmek.
- Günlük olayları veya deneyimleri hatırlamakta zorlanmak.
- Ev içinde eşyaları (anahtarlar veya gözlükler gibi) yanlış yere koymak.
- Yolları karıştırmak.
- Randevuları veya önemli tarihleri (doğum günleri gibi) unutmak.
- Yemek tariflerini ve adımlarını karıştırmak.
Hafızamız Neden Kötüleşebilir?
Bazı yetişkinlerin, kendi yaşlarındaki diğer kişilere göre daha fazla hafıza veya düşünme sorunları vardır. Bu duruma “Hafif Bilişsel Bozukluk” denir. Bu bozukluk, hafıza veya düşünme ile ilgili küçük sorunlara neden olur. Demanstan (bunamadan) farklı olarak, semptomlar kişinin günlük yaşamında sorunlara neden olacak kadar şiddetli değildir. Hafif kognitif bozukluğa sahip birçok kişi semptomlarını yönetebilir ve bunama geliştirmez. Dolayısıyla stres, kaygı ve depresyon dahil olmak üzere birçok şey hafızanızda sorunlara neden olabilir. Bunların dışında unutkanlığa neden olan diğer yaygın durumlar şunlardır:
- Kansızlık,
- Tiroid problemleri,
- B12 , D vitamini, folik asit eksiklikleri
- Uykusuzluk,
- Gelişimsel dikkat eksiklikleri,
- Şeker hastalığı,
- Kafa yaralanmaları,
- Travmalar,
- Yoğun alkol tüketimi,
- Kullanılan bazı ilaç yan etkileri.
Unutkanlığınız tedavi edilebilir bir sağlık durumundan kaynaklanıyorsa, eksiklikler ve düzensizlikler giderilerek doğru destekle düzelebilir.
Bazen başkalarına nazaran hafızanız daha kötü gibi görünebilir; ancak hafıza yerine dikkatinizde sorun yaşıyor olabilirsiniz. Bir göreve odaklanamıyorsanız, bilgileri aklınızda tutamayabilirsiniz. Unutmuş gibi görünebilirsin ama aslında odağını kaybetmişsinizdir ya da düzgün göremiyor veya duyamıyorsanız, çevrenizdeki dünyadan bilgi almıyor olabilirsiniz. Birinin size söylediği bir şeyi unutmuş gibi görünebilir; ancak ilk etapta onları doğru bir şekilde duymamış olabilirsiniz. Bu nedenlerle hafızanıza kaydedilmeyecektir.
Öncelikle bir uzman tarafından değerlendirilerek hafıza (bellek) sorunlarınızın düzeyi ve nedeni hakkında bilgi sahibi olun. Kendinizi rahat hissettiğiniz şeyleri yapın. Hayatınız üzerinde en fazla etkiye sahip olan hafıza (bellek) problemleriyle başlayın ve buna yönelik ipuçları ile yeni hafızaya kaydetme yöntemleri geliştirmeye çalışın. Hatırlayabildiğiniz ve yapabileceğiniz şeylere odaklanmaya çalışın.
Hafızanıza Yardımcı Olacak İpuçları
Birçok kişi aşağıdaki yaklaşımları yararlı bulmaktadır. Farklı yaklaşımları denemenizi ve hangisinin sizin için en uygun olduğunu keşfetmenizi öneririz.
Hâlâ Sahip Olduğunuz Becerileri Geliştirin
Hafıza problemleriniz olsa bile iyi yapabildiğiniz becerileriniz muhakkak vardır. Örneğin, her zaman bir organizatör olduysanız ve planlama konusunda iyiyseniz, yeni zorluklarla karşılaştığınızda bundan en iyi şekilde yararlanın.
Düzenli Bir Rutinde Kalın
Düzenli bir günlük rutin oluşturun. Bu, gün boyunca neler olacağını hatırlamayı kolaylaştıracaktır. Rutinin bir parçası olarak rahatlamak için zaman ekleyin. Bir arkadaşınızla buluşmak veya mağazaya gitmek gibi biraz çeşitlilik ve teşvik sağlayın, böylece sıkılmazsınız.
Zamanınızı Yönetmeye Çalışın
Eski ile kıyasladığınızda bazı işlerinizi daha güç hallettiğinizi fark ettiğinizde, kendinize fazla yüklenmeyin. Biraz kendinize zaman ayırabilir ve daha sonra tekrar geri dönebilir veya görevi yönetmenin farklı yollarını düşünebilirsiniz. Daha sonra kendinize bir hatırlatma olarak görevi bitirmek için bir not alabilirsiniz. En zorlu şeyleri gün içinde en çok enerjiye sahip olduğunuz ve en iyi konsantre olabildiğiniz saatlerde yapmaya çalışın. Yorgun, endişeli veya kendinizi iyi hissetmiyorsanız bunlardan kaçının. Acele etmeyin.
Gününüz Hakkında Konuşun
O gün dışarıdaysanız, daha sonra eşinizle veya bir arkadaşınızla veya aile üyenizle bunun hakkında konuşun. Bu, o gün yaptıklarınızı hatırlamanın ve olumlu hissetmenin iyi bir yoludur.
Önceden Planlamak
Günlük görevlerinizi daha yönetilebilir hale getirmek için önceden plan yapın. Örneğin, ertesi gün için ihtiyacınız olacak şeyleri ön kapının yanına koyun. Çantanızı, anahtarlarınızı ve cüzdanınızı veya bilgisayarınızı koyabilirsiniz. Bu, eşyalarınızı yanınıza almayı hatırlamanıza yardımcı olacaktır.
Bir Seferde Tek Bir Şey Yapın
Bir seferde yalnızca bir şey yapmaya çalışın. Örneğin, bir fincan çay yapıyorsanız aynı anda telefon görüşmesi yapmayın. Yeni bir görev için onu tekrarlayın ve öğrenmek için kendinize zaman verin.
Küçük Adımlar Atın
Görevleri daha küçük adımlara bölün. Ardından, her seferinde yalnızca bir adıma odaklanabilirsiniz. Örneğin, yemek yapacaksanız ihtiyacınız olan şeyleri sıralayın ve kullandıktan sonra her birini bir kenara koyun. İhtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız başkalarından yardım isteyin.
İhtiyacınız Olan Her Şeyi Tek Bir Yerde Tutun
Anahtarınız, gözlüğünüz, çantanız veya cüzdanınız gibi önemli eşyaları aynı yerde tutmaya çalışın. Bu, bariz ve görünür bir yerde (örneğin; telefonun yanında, ön kapının yanında veya sehpa üzerinde) büyük bir kase olabilir. O zaman onları her zaman kolayca bulabilirsiniz.
Evinizin Düzenini Basitleştirin
Eşyaların nerede olduğunu bilmek için evinizin düzenini tanıdık tutmaya çalışın. Çekmeceleri ve dolapları, içinde ne olduğuna dair kelimeler veya resimlerle etiketlemeyi düşünün. Herhangi bir dağınıklığı düzenleyin veya gereksiz öğeleri kaldırın.
Dikkat Dağıtıcıları Azaltın
Ortamınız gürültülü veya çok dağınıksa, bir şeyleri hatırlamakta veya konsantre olmakta zorlanacaksınız. Hafızanız dikkatiniz dağılmadan çok daha iyi çalışır. Ortamınızı sessizleştirmeye çalışın ve gereksiz dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırın.
Destek Almak
Nasıl hissettiğiniz ve nasıl çalışabileceğiniz hakkında bir nöropsikolog ile görüşün. Hafızanıza yardımcı olacak yeni teknikleri denemeniz için size destek olabilirler.
