Karl Lagerfeld’in, ‘’Satın aldığınız her kitap ile onu okuyabilecek zamanı da satın almalısınız.’’ sözünün tam aksine kitaplığında hiç okunmayan sayısız kitap bulunan; yani çok fazla kitap almasına rağmen onları okuyabilecek zamanı satın alamamış insanları mutlaka görmüş veya buna benzer bir öyküyü duymuşsunuzdur. Bu kişi siz de olabilirsiniz.
Peki hiç çok fazla kitaba sahip olma durumunu yücelten pozitif algı çerçevesinden sıyrılıp bunun bir tür istifçilik olabileceğini düşünmüş müydünüz? Eğer cevabınız hayır ise bu yazı ile birlikte yüzümüzü Japonya’ya dönüp birlikte ‘’Tsundoku Sendromu’’nu incelemenin faydalı olacağına inanıyorum.
Tsundoku Sendromu (Kitap Satın Alma Hastalığı) Nedir?
Tsundoku Sendromu, bireyin okuyamayacağı kadar kitap alması ve henüz okunmamış bir yığın kitabı olmasına rağmen ‘’okuma niyeti ile ’’ yeni kitaplar almaya devam etmesi durumunu ifade etmektedir. Bu kelime kökenlerini Japoncadan almaktadır. Japoncada, bir şeyi herhangi bir amaç ile istifleyip daha sonra yola çıkış amacına uygun şekilde kullanamadan istiflediklerinden ayrılma durumunu ifade eden ‘’ tsundae-oku ’’ ve kitap okumak anlamına gelen ‘’doku’’ kelimelerinin harmanlanması neticesinde Tsundoku kavramı doğmuştur.
Ünlü İtalyan yazar Umberto Eco’nun şu sözü bugün Tsundoku olarak nitelendirdiğimiz sendromu oldukça güzel açıklamaktadır: ‘’Elindekileri okumadığı halde yeni yeni kitaplar almaktan vazgeçmeyen okur, aldığı kitapları kısa bir süre sonra ‘okumuşluk’ duygusuyla muhafaza eder. Bu muhafazanın koleksiyonerlikle bir alakası yoktur; çünkü burada söz konusu olan disipline değil yanılsamaya dayalı bir muhafazadır.”
Karıştırmayalım! Tsundoku Sendromu ve Bibliomani
Bir önceki başlıkta vurguladığımız ‘’okuma niyeti ile‘’ifadesi Tsundokuyu gerçek mânâda anlayabilmek adına oldukça önemlidir. Çünkü Tsundoku, her ikisinde de okunmayacak kitapları satın alma davranışının olması itibariyle benzer oldukları Bibliomani ile karıştırılabilmektedir. Ancak Bibliomani ile Tsundoku Sendromunda söz konusu satın alma davranışlarının amacı oldukça farklıdır. Bibliomanide bireyler kitapları yalnızca ‘’sahip olma’’ güdüsü ile satın alırlar. Burada alınan kitapları okuma gibi bir amaç yoktur. Ancak, Tsundoku Sendromunda kitap satın alma davranışının temel odağı kitapları okuma niyetidir. Sonuç ise niyetten çok farklıdır: Kapağı Açılmamış Eserler Kütüphanesi.
İki kavram arasındaki diğer önemli bir fark ise kitap satın aldıktan sonraki süreçte ortaya çıkan duygulara dairdir. Temel amacı ‘’sahip olmak’’ olan Bibliomanide kişi kitabı satın aldığı anda davranışı amacına ulaştığı için herhangi bir suçluluk hissedilmez. Ancak, Tsundoku Sendromunda durum farklıdır. Tsundoku Sendromunda, davranışın temel amacı kitabı okumak olduğu için kişi, okunmamış kitaplarından oluşan Kapağı Açılmamış Eserler Kütüphanesine baktıkça büyük bir suçluluk duyar.
Peki neden olur Tsundoku? Eğer Tsundoku Sendromuna sahipsek bunu nasıl anlayabiliriz? Anladıktan sonra buna dair neler yapabiliriz? Bu soruların yanıtlarını yazının devamında bulabilirsiniz.
Tsundoku Sendromunun Temelleri ve Belirtileri
Tsundoku, temelinde birçok farklı duygu ve düşünceyi barındırabilir. Örneğin, Tsundokuda bireyler çevrelerinin kendilerini gerçek bir ‘’kitap kurdu’’ olarak bilmesini istedikleri için kitapları alıyor olabilirler. Bu niyetle kitap almakta olan kişilerin korkulu rüyası ‘’Sen bunları gerçekten okuyor musun?’’ sorusu ile yüzleşmektir. Diğer bir temel neden ise kişinin, kitabın baskısının tükenmesi vb. nedenler ile o kitaba ulaşamamaktan korku ve endişe duymasıdır. Bunun yanı sıra, kendini geliştirmeye yönelik güçlü arzuya karşı zamanın yetersizliği, sosyal medyanın veya idol görülen bazı bireylerin özendirici etkisi, yeni yayınlanan kitapları hemen okuma isteği gibi nedenler de Tsundoku Sendromu geliştirmeye neden olabilir.
Kendinizde veya çevrenizdeki birinde Tsundoku Sendromu olduğundan şüphe ediyorsanız aşağıdaki belirtilerin varlığını sorgulayabilirsiniz:
- Okunmamış tüm eski kitaplara rağmen kitap satın alma dürtüsünü kontrol edememek
- Kitap satın alma davranışında kitabı okumaya dair inancın bulunması
- Kitabı satın aldıktan sonra aşırı mutluluk hissetmek
- İstenilen kitaba ulaşılamadığında yoğun üzüntü hissetmek ve/veya kitaba asla ulaşamayacağına dair bir endişe duymak
- Maddi kaynakların, yeme-içme de dâhil olmak üzere diğer bazı ihtiyaçları aksatacak şekilde kitap satın almaya yönlendirilmesi
- Diğerlerinden gelen ‘’okumayacağın kitapları alıyorsun’’ gibi söylemlere karşı tahammülsüzlük ve tepkisel olmak
- Okunmadan istiflenmiş tüm kitapları dahi okuyacağına dair inanç taşımak ve dışarıdan gelen yorumlara bu çerçevede yanıtlar vermek
- Okunmamış kitaplara bakıldığında suçluluk hissinin oluşması
- Suçluluk hissi ile baş edebilmek adına yeni kitaplar satın almaya yönelmek ve satın alma davranışı sonrası bir rahatlama hissetmek
- Kitap alma davranışına gelen olumsuz yorumların kişilerarası ilişkilerin bozulmasına neden olması
- E-Kitap, Sesli Kitap gibi kavramlara karşı olma ve asla kullanmama
- Sosyallikten uzaklaşarak zamanının çoğunu, kitap satın alınabilecek kitap fuarlarında, kitapçılarda ve/veya kitap sitelerinde geçirmek
- Kitaplarını ödünç vermekten kaçınmak ve ödünç verme durumu gerçekleşirse sonrasında huzursuzluk hissetmek
Tsundoku ile Başa Çıkmak
Tsundoku ile başa çıkabilmek amacı ile atılacak ilk adım kişinin bu sendromu fark etmesi ve kabul etmesidir. Eğer bu kişi yakın çevreden birisi ise ve Tsundoku Sendromunun henüz farkında değil ise kendisini Tsundoku Sendromu hakkında bilgilendirerek profesyonel bir desteğe ihtiyaç duyduğuna dair farkındalığı arttırılabilir.
Tsundokuya dair oluşan farkındalığın akabinde, bu duruma dair profesyonel bir desteğe başvurulmalıdır. Bu süreç içerisinde; Tsundokunun bireyin yaşamındaki yeri, boyutu ve yaşamsal işlevselliğine olan etkisi detaylı bir biçimde ele alınarak psikoterapi süreci planlanacaktır. Eğer süreç içerisinde, psikoterapi haricinde bir psikiyatrik tedavi gerekliliği tespit edilirse, görüşülen Ruh Sağlığı Uzmanının yönlendirmelerini takip etmek Tsundoku Sendromu ile başa çıkma sürecinde en verimli tedavi sürecine ulaşılmış olmasını sağlayacaktır.
Kaynaklar:
Cooke, J. (2017). Understanding Hoarding. Hachette UK.
Da Col, G. (2015). Tsundoku. HAU: Journal of Ethnographic Theory, 5(2), i-iii.
Gerken, T. (2018). Tsundoku: The art of buying books and never reading them . Erişim adresi: https://www.bbc.com/news/world-44981013
Lieu, A., & Zhao, D. (2019). How much of library digital content is checked out but never used ? A call for refined lending models. The Electronic Library.
What is ‘’tsundoku’’ and how do you overcome it ?. Erişim adresi: https://www.lifestyleasia.com/bk/culture/entertainment/what-is-tsundoku/
