Trikotilomani bir saç yolma hastalığıdır. Kişi gergin durumlar ile baş edemeyip saçlarını veya kaş (veya kirpiklerini) yolarak rahatlar ve haz alır. Fakat bu tekrarlayan davranış kişinin kendisine zarar vermesine neden olur ve yaşam kalitesi bozulur.
Trikotilomani, saçlarını tutamlar halinde koparan bir hastanın incelenmesi sonucu 1889 yılında ortaya çıkan ruhsal bir bozukluktur ve dürtü kontrol bozukluğu olarak sınıflandırılır. Trikotilomani, eski Yunanca bir sözcüktür ve ‘saç koparıyorum’ anlamına gelmektedir. Bu hastalık günümüzde; belirgin bir şekilde ortaya çıkan saç kaybı, kişinin saçını tekrarlayan bir şekilde koparması ve bu durumun öncesinde hissedilen gerginlik ile baş edemeyip, yapılan bu davranış sonrasında gelen rahatlama şeklinde görülmektedir.
Trikotilomani en sık olarak saç koparma şeklinde ortaya çıkar bu sebeple saç yolma veya saç koparma hastalığıolarak tanımlanır. Saç koparma, tüm saçlı deride yaygın görüldüğü gibi bazen de belirli bir bölgeyle sınırlı kalabilmektedir. Saç koparmanın ardından oluşan kelleşmeyi kapama davranışı da görülmektedir. Bunu şapka veya peruk takarak gizlemeye çalışırlar. Fark eden insanlar ise bu durumu hastaya sorduklarında, hasta daha fazla gerginleşir ve evden çıkmama gibi davranışlar başlar; bu da yaşam kalitesinin bozulmasına neden olur.
Trikotilomani hastalarında en sık saç olmakla birlikte; daha seyrek olarak da kirpik, kaş, sakal, bıyık, koltuk altı ve kasık gibi bedenin çeşitli bölgelerinden kıl koparmanın görüldüğü bildirilmektedir. Bazı hastalarda, saç koparma davranışının yanında deri yolma, tırnak yeme, tırnak koparma gibi davranışlar da görülebilmektedir. Son dönemlerde araştırma verileri, bu ruhsal bozukluğun eskisinden daha sık görüldüğünü ortaya koymaktadır. Trikotilomani hastaları; saç, kaş ve kirpiklerdeki kılları koparma davranışları sonrası bu kılları yere atarlar veya bu kılları yutma davranışı da gösterebilirler. Fakat sonra midede bir saç topağı oluşur ve bu da tıkanmalara neden olur.
Trikotilomani hastaları olumsuz duyguları ile baş etmekte zorlanırlar. Bu duygular yoğun olduğunda söz konusu davranışı sergilerler. Bu olumsuz duygular sonucunda trikotilomani hastalarında anksiyete, depresyon veya obsesif kompulsif bozukluğu gibi birçok hastalık da görülebilmektedir.
Trikotilomani, kadınlarda erkeklere göre daha yüksek oranda görülmektedir. Konu ile ilgili birçok çalışma, trikotilomaninin başlama yaşının çocukluk veya ergenlik dönemlerine rastladığını gösteriyor. Genellikle 20 yaş öncesi başlayan hastalık, çoğunlukla hayatın stresli bir döneminde veya travmatik bir yaşam olayından sonra görülebilir. Ancak ortada hiçbir şey yokken de ortaya çıktığı görülmüştür. Kişinin stresli olduğu bir zamanda, örneğin bir sınava çalışırken saçlarını küçük küçük veya uçlardan koparması ile başlayan bu durum git gide şiddetini arttırır ve daha yoğunlaşmaya başlar. Trikotilomani hastalığının net bir sebebi bulunmamaktadır. Yapılan araştırmalarda, genetik bir faktör olduğu da görülmektedir. Kimi zaman kardeş kıskançlığı sonucu çocuklarda ortaya çıktığı görülmüştür.
Trikotilomani Nasıl Tedavi Edilir?
Trikotilomani tedavisi uzun soluklu bir terapi süreci gerektirmektedir. Bu hastalıkta davranış terapisi kullanılmaktadır. Amaç davranışçı terapide tersine çevirme terapisi uygulamaktır. Bu terapi üç aşamadan oluşmaktadır. İlk önce hastaya bu hastalıkla ilgili psiko eğitim verilir. Çünkü kişi bu davranışlarının farkında değildir. Farkına varması için eğitim oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Hasta ile en çok hangi zamanlarda veya hangi durumlarda kopardığı konuşulur ve fark ettirilir. İkinci aşamada ise davranışa sebep olan uyaranları kontrol etme davranışı öğretilir. Son aşamada ise bu davranış sergilendiğinde elini saça getirmeme ve bunun yerine başka bir şey yapma davranışı öğretilir. Terapinin uzun sürmesi hastanın sıkılmasına neden olabilmektedir. Hastalar, süreç uzadıkça değişmeyeceğine veya daha kötü hissedeceklerini düşünürler. Fakat hastanın sabırlı olması çok önemlidir. Bazı hastalarda, bu terapi ile birlikte ilaç tedavisi de uygulanmaktadır.
