Çocuk eğitiminde “söz dinlememe” davranışı ebeveynlerin sıkça şikayet ettiği durumlardan birisidir. Çocuğun bu davranışını anlayabilmek için dikkate alınması gereken birkaç önemli nokta bulunmaktadır.
Söz Dinlememenin Temelinde Yatan Sorunlar Nelerdir?
Öncelikle çocuğun içinde bulunduğu yaş grubu bize çocuğun gelişimsel davranışları hakkında ipuçları verir. Gelişim çağı özelliği olarak kendi bedeni üzerinde gücünün farkına varmaya başlayan 2-3 yaş çocuklarında söz dinlememe sorunu fazlalaşabilir. Çocuk; inatlaşarak, bağırıp, ağlayarak ya da eşya fırlatarak istediklerini elde etmeye çalışabilir. Bu krizlerin, gelişimin bir parçası olduğunun farkında olarak sakin kalmak ebeveynler için çok önemlidir. Çocuk zamanla sabretmeyi, koşullara uygun hareket etmeyi öğrenecektir. Bağırıp, kızarak ve korkutarak çocuğa davranış şekilleri öğretmeye çalışmak kalıcı bir çözüm olmayacaktır.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta ebeveynin çocuğa karşı tutumudur. Çok katı ya da çok esnek, tutarsız ve kararsız, ilgisiz ve cezalandırıcı davranış tutumları çocuklar üzerinde söz dinlememe davranışını arttırabilir. Bu yüzden çocuğun yetiştiği ailenin koşulları son derece önemlidir. Kararlı, tutarlı, ilgili, destekleyici bir yaklaşım çocukların daha güvende hissetmesini sağlar. Çocuk eğitiminde net sınırlar koyulması çocuklardaki kafa karışıklıklarını giderir ve sağlıklı bir otorite oluşturur.
Diğer taraftan ebeveynler arası ilişki de çocuğun davranışlarına yansıyan çok önemli noktalardan biridir. Unutmamalıdır ki çocuklar özellikle anne baba arasındaki davranışları ve diğer insanların ilişkilerini gözlemlemektedir. Çocuğun şahit olduğu olumsuz davranış tutumları, anne ve baba arasındaki çocuğa yansıyan fikir ayrılıkları çocukları etkileyebilir. Bu sebeple çocuk üzerinde ortak fikirlere varılarak, ortak kararlar ve tutumlar ile hareket edilmelidir.
Bunlara ek olarak, çocuğun kardeşi olması, anne-babanın boşanma sürecinde olması, yakın birinin ölümü gibi durumlar da çocuklarda söz dinlememe davranışına sebep olabilir. Çocuklarda duygu kontrolü yetişkinlerdeki gibi olmadığı için üzüntü, kıskançlık, kaygı gibi olumsuz duygularla baş etmekte zorlanan çocuklarda davranış sorunları görülebilir.
Söz Dinlemeyen Çocuğa Nasıl Davranmalıdır?
Çocukla inatlaşmadan, açıkça konuşarak ve tutarlı bir şekilde iletişim kurulduğunda çocukta istenmeyen davranışları söndürmek daha kolay olacaktır. Hayır dedikten sonra, çocuğun olumsuz davranışlarından dolayı vazgeçmemek, güzel davranışları takdir etmek, olumsuz davranışlarda çok büyük tepkiler vermeden yanlış olduğunu dile getirmek sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.
Çocuğun istediği anne-babanın ilgisinin onun üzerinde olmasıdır. Bunu elde ettiği davranışı sürdürmeye devam edecektir. Bu yüzden çocuğa en çok hangi davranışlarında olumlu ya da olumsuz ilgi gösterildiğine dikkat etmek gerekir.
Unutulmaması gereken en önemli nokta çocukta söz dinlememe davranışında sebep her ne olursa olsun, en iyi çözüm sevgiyle, saygıyla, değer vererek onu destekleyecek olan bir ebeveyndir.
