Monofobi kelimesi Latincede tek (mono) korku (fobi) anlamına gelen kelimelerden oluşarak ortaya çıkarılmıştır.
Monofobi, bireyin yalnız olmaktan korkmasına ve hayatı boyunca insanlara bağlı kalmasına neden olan fobi türüdür. Zaman zaman insanlar yalnız kalmaktan hoşlanmaz ve kalabalık ortamlarda daha güvende hissederler. Fakat monofobiye sahip olan bireyler yalnız olduğunda huzursuzlukla beraber fiziksel semptomlar da yaşarlar. Bu fiziksel semptomlar; karın ağrısı, mide bulantısı, kalp çarpıntısı, sıcak basması, nefes darlığı, terleme, nabız hızlanması gibi problemlerle kendisini gösterir. Monofobik bireyler, ölüm korkusunu diğer bireylere oranla daha sık yaşarlar. Ayrıca bu bireylerin daha benmerkezci bir yapıda ve başkaları tarafından fark edilmeyecekleri korkusuna sahip oldukları gözlemlenmektedir.
Monofobi kişiler arası ilişkilerde büyük sorunlara yol açar. Bu bireyler yalnız kalmaktan korktuğu için diğer bireye karşı yoğun duygular beslemese dahi onunla ilişkisini sürdürür. Fakat bu yalnız kalmama duygusu ilk başlarda bireye rahatlık verse de, zaman geçtik sonra iki taraf için de durum karmaşık hale gelir. Bu nedenle birey nasıl olursa olsun yalnız kalmayı ve bu yalnızlığın dünyanın sonu olmadığını öğrenmesi gerekir. Bu durumun üstesinden tek başına gelmek güç olabilir. Fakat, bir ruh sağlığı uzmanına başvurmak ve terapi almak, rahatsızlığın tedavisi için oldukça fayda sağlamaktadır.
Monofobi Nasıl Oluşur?
Monofobinin oluşması kişiden kişiye göre değişmektedir. Bireyin yaşadığı çeşitli olaylardan dolayı oluşabilir. Bunların yanı sıra önemli rol oynayan faktörler de mevcuttur;
- Sosyo-ekonomik durum
- Stres ve Kaygı
- Geçmiş Travmalar
- Genetik Nedenler
- Başarısız Kişiler Arası İlişkiler
- Kayıp
gibi faktörlerden kaynaklanabilir.
Monofobinin Semptomları Nelerdir?
Fiziksel Semptomlar
- Terleme, titreme, bacaklarda ve ellerde uyuşma, mide bulantısı, baş ağrısı, baş dönmesi, göğüs sıkışması, kalp atışında hızlanma, nefes darlığı, kulak çınlaması, bayılma hissi
Psikolojik Semptomlar
- Bayılacakmış hissi, ölüm korkusu, kontrolün kaybedilmesi korkusu, gerçekte var olmayan şeylere inanma
Yukardaki semptomlar göz önünde bulundurularak birey şu durumları yaşar:
- Birey, kendini yalnız hissetmemesi için istemediği yerlerde bulunur.
- Evde kimse yoksa uyku öncesi; televizyon, bilgisayar ya da telefondan çeşitli müzik veya videolar açar.
- Eğer birey yalnızsa ve hiçbir ışık ya da ses yoksa uykuya dalmakta büyük güçlük çeker.
- Yalnız kaldığında ya da olası bir nedenden kaynaklı yalnız kalacağını hissettiğinde terleme ve kalp atışında hızlanma başlar. Ek olarak; mide bulantısı, nefes darlığı, vücutta uyuşma ve karıncalanma, kulak çınlaması, baş dönmesi ve baş ağrısı gibi fiziksel semptomlar görülebilir.
- Monofobisi olan bireyler, diğer bireylere göre ölüm korkusunu daha çok yaşar.
- Bireyler hayatında var olan insanlar ve olaylar üzerinde kontrol sağlamak ister. Bu kontrolü yapamadığı zaman terk edilecekmiş gibi düşünür. Bu nedenle çevresindeki bireylere karşı çok basit nedenlerden dolayı sinirlenip kırılabilir.
Monofobi Nasıl Teşhis Edilir?
Herhangi bir test bulunmamaktadır. Yukarıda verilen semptomlar var ise ve monofobiden şüpheleniliyorsa ruh sağlığı uzmanına başvurmak gerekir. Ruh sağlığı uzmanları DSM 5 kriterlerine göre değerlendirir, eğer kriterler karşılanıyorsa teşhis konulur. Ayrıca başka bir rahatsızlıkla ilişkisinin olup olmadığını tespit etmek için birçok test uygulanmaktadır.
Monofobi Nasıl Tedavi Edilir?
Monofobiyle başa çıkmak diğer fobilere göre biraz daha zordur ve bireyler mutlaka profesyonel destek almalıdır. Monofobi tedavi edilebilen bir psikolojik rahatsızlıktır. İlk adım olarak, bireyin bu durumunu kabul etmesi gerekir. Monofobiye neden olan faktörler kişiden kişiye göre farklılık gösterdiği gibi tedavilerde de farklılık göstermektedir. En yaygın kullanılan tedavi yöntemleri şunlardır:
- Bilişsel Davranışçı Terapi
Bu yöntem danışan-terapist iş birliğine dayalıdır. Düşünce, duygu ve davranışlara odaklanılarak bunlar arasındaki ilişkiler ve sorunlar üzerinde çalışılır. Sonrasında bireyin başa çıkma becerileri geliştirilerek sorunla baş etme becerisi kazandırılır. Danışanın istekli olması ve psikoloğuna güvenmesi tedavi için fayda sağlar. Monofobi tedavilerinde büyük oranda bilişsel davranışçı terapi yöntemleri kullanılmaktadır.
- EMDR
EMDR, duyarsızlaştırma terapisi olarak isimlendirilir. Bu tedavi yöntemi fizyolojik esaslı yalıtılmış anıların işlenmesini ve beynin zamanında gerçekleştiremediği işlemi gerçekleştirmesini sağlar. Fobiye sebep olan travma ortaya çıkarılarak birey yavaş yavaş fobiye karşı duyarsızlaşır. Böylece, yaşadığı olumsuz durumları daha farklı ve olumlu şekilde yorumlamasını sağlanır.
- Maruz Kalma Terapisi
Bu yöntemde danışan tekrarlı bir şekilde fobiye maruz kalır. Danışanların belirli adımlarda korkular ile yüzleşmesi ve onları yenerek, geride bırakmaları amaçlanır. Kişi ilk aşamada maruz kalma ile yüzleştirilmez. İlk önce nedenler tespit edilir daha sonra kontrollü bir şekilde duruma maruz bırakılır. Terapi boyunca birçok rahatlama egzersizleri (kas gevşemesi, nefes egzersizleri vs.) öğretilerek bu süreçte yoğun semptom yaşadığında kendini rahatlatması sağlanır.
- İlaç Tedavisi
Psikiyatrist tarafından tanı alındığında uygun ilaç tedavisinin yapılır. Genelde psikoterapi tek başına yeterli olmaktadır; fakat bazı durumlarda ek olarak ilaç tedavisi de gerekebilir. Ancak monofobide ilaç tedavisi tek başına yeterli değildir.
Özetle, monofobiye sahip olan bireylerin, yaşam tarzlarını değiştirmeleri ve kendi hayatlarında belirli adımlar atmaları bu durumu atlatma konusunda yardımcı olabilir. Danışanların bu süreçte bir uzmana başvurmaları önemlidir.
