Meditasyonun ruh sağlığı üzerindeki etkileri sıklıkla gündeme gelmekte. Son çalışmalar, Meditasyonunun çağımızda oldukça yaygın olan anksiyete semptomlarında da etkili olduğuna işaret ediyor. İç huzuru arttırdığı ve stresi azalttığı ifade edilen meditasyon kavramını birlikte de tanıyalım. Meditasyon sessizce oturup sabitliğimizi korumak mı, yoksa bu kalıplaşmış bir yanılgı mı?
Meditasyon Nedir ?
Meditasyon, oldukça kadim bir gelenek olarak karşımıza çıkıyor. Antik çağlardan beri evrilerek günümüze gelen bu kavram, birçok farklı kültürde ve formda kendisine yer bulmaya devam ediyor. Çokça bilinenin aksine; meditasyon hiçbir şey hissetmeden, zihinsel bir boşluk hali içinde kalmayı hedeflemez. Bundan ziyade hislerimizi ve deneyimlerimizi yargılamaksızın, nötr bir bakış ile gözlemlemeyi hedefler. Bu gözlem hali ise onları daha sağlıklı bir yerden anlamlandırmayı sağlar.
Meditasyon kavramını kısaca açıklamak gerekirse, zihnimizle baş başa kalma hali; zihnimize dair bir farkındalık egzersizi olarak ifade etmek mümkün. Farkındalığı pratik etmek ise içinde bulunduğumuz ana ve deneyimlere yönelik perspektifimizi iyileştirmeye yarıyor. Meditasyon teknikleri bu bağlamda oldukça geniş bir yelpazeye yayılıyor. Bilinenin aksine meditasyon her zaman sessizlik ve sabitlik içermez. Bilinçli düzeyde yapılan, oldukça hareketli ve fiziksel müdahaleler içeren türleri olduğunu söylemek mümkün. Farklı amaçlar için yapılan bu meditatif pratikler, gerek fiziksel sağlık ve tedavi gerek ruhsal iyilik hali hedeflenerek tercih edilebiliyor.
Anda Kalmak
Anda kalmak sıklıkla duyduğumuz bir kavram, ancak nedir bu anda kalmak? Zihnimiz geçmiş yaşantılarımız ve geleceğin bilinmezliği arasında sürüklenmeye eğilimlidir. Kendinizi bir anda geçmişi düşünürken yada gelecekle ilgili kaygılanırken bulmak oldukça yaygın bir durum. Bunu yaparken farkında olmadığımız şey ise içinde bulunduğumuz anı ve deneyimleri kaçırıyor olduğumuz.
Özellikle modern yaşamın getirisi olan yoğunluk hali meditatif pratiklerin önemini bizler için arttırıyor. Şehir hayatı ve teknoloji nedeniyle hayatımıza dahil olan uyaranların fazlalığı, hem beden hem de zihin için oldukça yorucu. Bu uyaranları nasıl işlediğimizi ise pek fark etmeden yola devam ediyoruz. Zihninizin doluluğu içinde, hiç fark etmeden evin yolunu yürüdüğünüz zamanlar olur mu?
Kendinizi bir anda evde bulup, ne zaman ve nasıl geldiğinizi fark etmediğiniz anları düşünün. Bu noktada eve gelirken içinden geçtiğimiz o anları “otomatik pilot” modunda deneyimlediğimizi düşünebiliriz. Zihnimizin gerçeklik algısı, düşüncelerimiz tarafından sıklıkla çarpıtılır. Örneğin evde huzurla otururken hatırladığınız, size kötü duygular hissettiren bir anı, zihninizi içinde bulunduğunuz an ve gerçeklikten alıp bu kötü anıya sürükler. Zihni takip eden beden ise buradaki negatif duygulardan etkilenerek, bazı tepkiler vermeye başlar. Örneğin stres hormonunun artışı ve kaslarda gerilmeler gibi. İçinde bulunduğumuz an huzurlu ve güvenli olsa da zihin artık oradan ayrılmış ve bir anıyı deneyimleyeme sürüklenmiştir. Bu durum yalnızca anılar için değil zihnin sürüklendiği her düşünce için geçerli olabilir.
“Şimdi ve burada” olma hali, geçmiş yaşantılar ve geleceğin ihtimalleri arasında sıklıkla kaybolabiliyor. Meditatif pratikler zihnimizin anılar, düşünceler ve ihtimaller arasında sıkışmasını ve onlardan doğan yargıları askıya almayı hedefliyor. Bu kısa mola ise içinde bulunduğumuz anı berraklığıyla görmemize, deneyimlerimizi derinleştirmemize hizmet ediyor.
Pozitif etkileri ile gündemde olan bazı modern meditasyon türlerinden bahsedelim;
Farkındalık Meditasyonu
Meditasyona yeni başlamak isteyenler için oldukça uygun bir teknik. Farkındalık kavramına aşina olmak ve bunu hızlıca yapmak için farkındalık meditasyonunu deneyebilirsiniz. Tüm bu süreç içerisinde dikkatiniz dağılabilir, düşünceler ve duygular gelip gidebilir. Onları fark ettiğinizde dikkatinizi tekrar ve nazikçe pratiğinize yönlendirmeniz yeterli. Zihnimiz üzerinde baskı kurmak değil, onunla nazikçe ilişki kurmak kıymetli. Örneğin, pratik sırasında gergin hissettiniz diyelim, sorun değil; o gerginliği gözlemlemek ve tanımak da yaptığımız pratiğe dahil. Bunu zihnimizin bize getirdiklerini, dışarıdan bir gözle izlemeye benzetebiliriz. Pratiği nasıl yapacağımızdan bahsedelim.
Bu meditasyon türü için ihtiyacınız olan tek şey yalnız kalabileceğiniz bir alan. Rahat bir pozisyonda oturup, işe bedeninizi ve nefesinizi inceleyerek başlayın. Vücudunuzun dik, dengeli ve rahat olduğundan emin olun, bedendeki gerginlikleri ve zorlanmaları bulup rahatlatarak tüm bedeninizi taradığınızı hayal edin. Bedeniniz istediğiniz duruma geldiğinde ise artık nefesinizi derinlemesine incelemeye koyulabilirsiniz. Nefesinize odaklanmakta zorlandığınız durumlarda sayılardan yararlanmak mümkün. Örneğin; içinizden beşe kadar sayarak almak ve yediye kadar sayarak vermek gibi. Ardından aldığınız nefesin bedeninizde izlediği yolculuğu gözlemlemek faydalı olacaktır. İçinde bulunduğunuz yeri, çevrenizde bulunan nesneleri incelemeyi de tıpkı nefesinizi gözlemlediğiniz gibi pratiğe dahil edebilirsiniz.
Hareket Meditasyonu
Hareket meditasyonunu kısaca, bedenin hareket akışı içinde bulunma ve zihnin de onunla senkronize olma hali şeklinde tanımlayabiliriz. Hareket meditasyonu dediğimizde öne çıkan kavram, Yoga. Meditatif etkiler göreceğiniz bir fiziksel aktivite arıyorsanız, Yoga ve türlerini değerlendirebilirsiniz. Bu tekniğin sık rastlanan diğer bir türü ise yürüme meditasyonu. Yürüme meditasyonunda dikkat ve farkındalık adımlara yönelirken, nefesimizi de olabildiğince senkronize hale getiriyoruz.
Odaklanma Meditasyonu
Odaklanma meditasyonu, bir objeyi odak noktası olarak seçip, ona bakarak meditasyon yapılan teknik. Bu teknik ile dikkat, konsantrasyon ve zihinsel rahatlamanın hedeflendiğini söylemek mümkün. Özellikle uyku problemleri için fayda sağlayabilen bir teknik. Sevdiğiniz ya da izlemekten hoşlandığınız bir obje seçip bu tekniği deneyebilirsiniz. Özellikle uyumadan önce birkaç dakika bu pratiği yapmak faydalı olabilir.
- Meditasyonun birçok farklı formda geldiğinden bahsetmiştik, sizin için uygun bir formunu aramaktan çekinmeyin. Meditatif pratikleri keskin kurallar içinde ya da mükemmeli hedefleyerek yapmak, meditasyonun doğasına aykırı olacaktır.
