Çoğumuz çeşitli şeylerden korkarız. Bu korkular zamanla azalıp, çoğalarak ya da değişerek farklılık gösterebilir. Çocukluk çağından itibaren başlayabilen korkular belli bir ölçüye kadar normaldir. Yani her insanın hayatının belli döneminde korktuğu durumlar, objeler olabilir. Peki, bu korkuların fobi boyutunda olup olmadığını nasıl anlarız? Korkularımızı fobi olarak değerlendirebilmek için günlük yaşantımızı ne derece etkilediğine bakabiliriz.
Fobileri sıradan korkudan ayıran özellikler;
- Korkuyla oluşan sıkıntı ve gerilimin belli bir nesne ya da duruma bağlı olması,
- Korkunun boyutunun olayı tetikleyen korku objesi ya da duruma kıyasla orantısız ve abartılı bir düzeyde olması,
- Kişinin kendi verdiği tepkisinin anlamsız ve aşırı olduğunun tümüyle farkında olması
- O korku nesnesi ya da durum ile karşılaşmaktan ısrarla kaçınması ve eğer karşılaşırsa aşırı düzeyde çarpıntı, nefes alamama, terleme, sıcak basması, mide bulantısı hatta bayılma gibi durumlara yol açarak,kişinin hayatının kısıtlanmasına sebep olmasıdır.
Fobi Çeşitleri
1.Özgül Fobiler
Yaygın görülen özgül fobiler arasında hayvan fobileri vardır. Kedi, köpek, böcek, yılan hatta ilginç olarak tavuk korkusu hayvan fobileri arasındadır.
Yükseklik korkusu da sıkça karşılaşılanlardandır. Balkonda oturmaktan, asansörle çıkmaktan hatta uçağa binmekten oldukça korkarlar. Uçak fobisi aynı zamanda yükseklik korkusu olmayanlarda da tek başına görülebilir. Uçağın düşeceğine, kötü bir durum yaşanacağına dair duyulan korkudur. Bu da kişilerin seyahat etmesini zorlaştırır.
Kan fobisi de bir diğer özgül fobidir. Kan görünce ya da yaralı birini görünce kalp atışlarının hızlanması, bayılacak kadar fenalaşmak hatta bazen bayılmak bu korkuyu yaşayan insanların verdiği tepkilerdendir. Kan fobisi olan kişiler doktora gitmekten, kan aldırmaktan, iğne olmaktan aşırı korku duyarlar ve kaçınırlar. Bu durum insan hayatını önemli ölçüde olumsuz etkiler.
Kapalı alan fobisi de kişiyi ciddi sıkıntıya sokan korkulardan biridir. Kapalı ya da basık, dar alanlarda “boğuluyor” gibi hissederler. Bu kişiler asansöre binmekten,
mr’ a girmekten, yeraltı geçitlerine, metroya binmekten, tavanı alçak ve dar koridorlarda ya da odalarda olmaktan korkarlar.
Özgül fobilere sayılabilecek daha birçok örnek vardır. En ilginç olanlar arasında; ayna korkusu, ölüm korkusu, simetrik olmayan şeylerden korkma, yutkunma korkusu, yerçekimi korkusu, doğal çevre korkusu sayılabilir.
2.Sosyal Fobi
Sosyal fobi de hayatı ciddi ölçüde olumsuz etkileyen fobilerdendir. Sosyal kaygıları yüksek olan insanlar toplum içinde olmaktan, kalabalıkta yürümekten, konuşmaktan, yabancılarla iletişim kurmaktan kaçınır ve bu duruma maruz kalmaktan büyük korku duyarlar. Dikkat çekmek istemezler. Yabancılarla iletişim başlatmaktan korkarlar.
3. Agorafobi
Agorafobik kişiler; bulundukları bir ortama ve duruma bağlı olarak, panik atak esnasında ya da bir rahatsızlık durumunda, kendilerine kimsenin yardımcı olamayacağını ve o durumdan kaçamayacaklarını düşündükleri için korku duyarlar. Agorafobi panik atak geçirme korkusu ve ölüm korkusunu da içerir.Bu fobiyi yaşayan insanlarda korku duyulan ortamlar farklılık gösterir.- Toplu taşımaya binmek otobüs, tren, uçak vb,
- Kalabalıkta olmak,
- Açık alanlarda olmak otopark, köprü vb,
- Evin dışında yalnız olmak,
- Kapalı alanlarda olmak tiyatro, sinema vb.
Ancak fobilerin tedavisi mümkündür. Çözüm bulunmadığı takdirde ömür boyu sürebilen bu korkuların tedavisi bilişsel-davranışçı terapi, ilaç ve nefes egzersizleri ile yapılabilmektedir.
Unutmayın, fobileriniz yüzünden hayatınız kabus olmak zorunda değil! Destek alabilir ve tedavi olabilirsiniz.
