Günümüzde oldukça önemli olan değerlerden bir tanesi de iletişimdir. İletişim olmadan diğer insanlarla anlaşmamız, etkileşmemiz, kendimizi ifade etmemiz oldukça zordur. Bu noktada kişiler arası iletişimin ilişkiler için en önemli unsurlardan biri olduğunu söyleyebiliriz. Peki iyi bir iletişim için gerekli olan şey nedir? Tabi ki iyi bir dinleyici ve iyi bir konuşmacıdır ve her iki taraf da bu özelliklere sahip olmalıdır.
Bireyler iletişim kurmakta zorlanmaya başladığında, aynı noktada buluşamadıklarını fark ettiklerinde ilişki ve iletişimleri zedelenmektedir. Peki bu durumlarda neler yapabiliriz?
Çift ve Aile Terapisi Nedir?
Çift ve aile terapisi, çiftlerdeki ve aile bireylerindeki problemli durumların, davranışların olumlu yönde değişimi ve gelişimi adına çiftler ya da tüm aile bireyleri arasındaki ilişkinin yakından incelendiği, bunun üzerine çalışıldığı bir terapi biçimidir. Evlilik ve aile içindeki ilişkiyi besleyen olumlu yönleri güçlendirmeyi hedeflemektedir. Evlilik ve aile terapisi, aile danışmanlığı ve aile terapisi olarak da adlandırılır.
Çift ve aile terapisi dünyada pek çok ülkede yaygın olarak kullanılmaktadır. Psikolojik sorunların ilişkiler içinde işlevsel bir biçimde tedavi edilebileceğine dair bilimsel araştırmalar mevcuttur.
Çift terapisinde önemli unsurlardan bazıları çiftlerin iş birliği içinde, terapiye istekli ve inançlı olmasıdır. Bu unsurlar, terapide olumlu sonuç alma olasılığını artırır. Terapi, çiftler eşliğinde aile bireylerini de kapsıyorsa aile terapisi olarak adlandırılır; çiftin ilişkisi ve problemlerinden çok, aile bireyleri arasındaki ilişki ve problemlere odaklanılır.
Bireysel sorunlarla birlikte kişilerin aile içinde kurdukları ilişki çeşitleri de ruhsal durumlarına etki etmektedir. Aile içindeki zor zamanlar, travmalar, yaşanan sıkıntılı dönemler kişinin ruhsal durumunu etkiler ve çoğu zaman bireysel müdahale ile çözülmeyebilir. Bu sebeple çift ve aile terapilerinde amaç, partnerler ve aile arasında yaşanan problemleri herkesin açısından ele alarak anlaşmazlıkları çözüme kavuşturmak; olumlu değişim ve gelişim göstermelerini sağlamaktır.
Çift ve aile terapisi son yıllarda ülkemizde de oldukça tercih edilen bir terapi ekolüdür. Çiftleri anlaşmazlıklara sürükleyen, ilişkilerini bitme noktasında getiren sebepler üzerinde dahi oldukça etkin olduğu saptanmıştır.
Çift ve aile terapisi uzun vadede etkilidir. Bireyler terapi süresince farkındalık kazandığı, çeşitli işlevsel stratejiler edindiği için terapi bitiminde yeniden ortaya çıkabilecek olan sorunlarla baş etmede de zorluk çekmezler.
Çift ve Aile Terapisinden Kimler Yararlanabilir?
Aile içi ilişkilerde sorun yaşayan; eşler, çocuklar, ebeveynler; evliliğinde veya evlilik öncesinde partneriyle sorun yaşayan tüm bireyler çift ve aile terapi desteği alabilirler. Çift ve aile terapisinin kullanım alanı oldukça geniştir. Bu alanlardan bazıları:
- Çiftler arasındaki ilişki
- Boşanma süreci
- Evlilik sorunları
- Depresyon
- Çocuk bazlı problemler
- Ekonomik problemler
- İş stresi
- Yas ve travma süreçleri
- Alkol ve madde kullanımı
- Aile yaşamındaki değişiklikler (göç, iş değişikliği vb.)
- Duygusal ve fiziksel istismar, şiddet
- Duygu durum bozuklukları
- Çocuk ve ergenlerde davranış bozuklukları
- Uyum problemleri
- Göç
- İhanet süreçleri
- Evlat edinme
- Psikoseksüel zorluklar
- Çocuk ve ergenlerde yeme bozuklukları
- Ebeveyn becerileri
- Motivasyon kaybı
- Cinsel problemler
Sık Karşılaşılan Problemler Nelerdir?
Tüm bireyler ve ihtiyaçlar değişkenlik gösterir; fakat yapılan araştırmalar ışığında sık görülen bazı problemlerden bahsedebiliriz:
- İlişkiler arası iletişim becerilerinde eksiklik
- Sıklığı ve dozu artan anlaşmazlıklar, çatışmalar
- Duygusal ihtiyaçların göz ardı edilmesi, karşılanmaması
- Maddi sıkıntılar
- Çocuklarla ilgili yaşanan tartışmalar
Ne zaman Aile Terapisine Başvurmalıyım?
Hiçbir ilişki mükemmel değildir ve olamaz. Önemli olan ilişkimizde sorun yaşamaktan ziyade, bu sorun ve problemleri nasıl çözdüğümüz, stratejilerimiz ve çözüp çözemediğimizdir. Evlilik boyunca çokça problemle karşılaşabiliriz, bu da oldukça normaldir. Bu problemleri bazen ilişki içinde çözebilirken bazen karmaşık bir hal alır, işin içinden çıkamayız ve çözmemiz zorlaşır. İlişki içinde çözülmeyen durumlar tekrarlamaya başlayabilir;bu durum tartışmaların ve anlaşmazlıkların artmasına neden olabilir. Tüm yaşananlar ilişkiyi tüketmeye, yıpratmaya başlayabilir ve her iki tarafın da ruh sağlığı negatif etkilenebilir; hatta ayrılık kararına kadar gelinebilir. Böyle durumlarda terapi desteği almak oldukça işe yarar bir çözüm olacaktır.
Problemlerini çözüme kavuşturmayan partnerler; karşılıklı pozitif duyguların azalması, cinsel hayatın olumsuz yönde etkilenmesi, şiddetli tartışmalar, tatminsizlik ve iletişimin kaybolması gibi ilişki içinde karşılaşılan problemler yaşamaktadır. Çiftler birbirlerini seviyorsa ve evliliklerini veya ilişkilerini devam ettirmek konusunda hem fikirlerse bu sorunların çözüme kavuşabileceği konusunda motivasyon sahibi olmaları oldukça önemlidir. Sorunların çözülemediği evliliklerde boşanma, ayrılma bir seçenek olabilir; fakat diğer bir seçenek de mevcut problemlerin çözülebilmesi adına adım atmak ve bu konuda yardım almaktır.
Öte yandan çift ve aile terapisi almak için illa baş edilemeyen bir durum olması gerekmiyor. Ülkemizde terapiye olan bakış açısı yavaş yavaş değişmeye başlamış olsa da ön yargılı bakış açısı tamamıyla değişmedi. Bu sebeple bireylerin ilişkilerini güçlendirmek, ilişki kalitelerini artırmak için aile danışmanlığı almaları nadiren de olsa karşılaşılan bir durumdur.
Çift ve Aile Terapisi Nasıl Yapılır?
Çift ve aile terapisinde farklı farklı yöntemler kullanılabilir. Bazı durumlarda tüm aile bireyleri bir arada görülürken bazı durumlarda çiftler ya da aile üyelerinin her biri veya bazıları tekli olarak görülebilir.
Bazı durumlarda aile dışından kişilerin de seansa katılımı olabilir. Çocuk merkezli bir terapi ise çocuğu sıklıkla gören büyükanne, dede, öğretmenler de terapist gerekli gördüğü takdirde görüşmeye katılabilir.
Her birey ve ilişki farklıdır; fakat sürecin genellikle 8-24 seans sürdüğü söylenebilir. Seans süresi 50-60 dakika arasındadır.
Begüm BAYAR
Klinik Psikolog/Çift Terapisti
Kaynakça
Berksun, O. ve H.G.(2013) Aile ve Eş Terapileri, Detay Yayıncılık, Ankara
Özgüven İE. (2009), Evlilik ve aile terapisi. 2. baskı. Ankara: PDREM Yayınları;
Weeks, G.,R., ve T.,S.,R., (2012), Evlilik ve Çift Terapisi, Etkili Bir Uygulama İçin Teknikler ve Yaklaşımlar, Pusula Yayınları, İstanbul
