Obesif Kompulsif Bozukluk (OKB), bireyin günlük yaşamında işlev kaybına neden olan obsesyon ve kompülsiyonlar bütünüdür. Mantık dışı olduğunu bilmesine rağmen zihni meşgul eden düşüncelerin olduğu ve bu sıkıntıların ortadan kalkması için defalarca yapılan bazı hareketlerdir.
Obsesyon (Saplantı) Nedir?
İrade dışı gelen, bireyi tedirgin eden, bilinçli bir çaba ile kovulamayan yinelenen düşünce ve dürtülerdir.
Kompulsiyon (Zorlantı) Nedir?
Saplantılı düşünceleri kovmak için irade dışı ile yapılan, yinelenen hareketlerdir.
Simetri Takıntısı Nedir?
Nesnelerin sabit düzende ve konumda olmasını isteme hali olup bu düzen olmadığı zaman kişiye rahatsızlık veren bir durumdur. Simetri takıntısı, obsesif kompulsif bozukluğun türlerinden biridir.
Simetri takıntısı, bireyin iç dünyasında yaşadığı düzensizliği eşyalar üzerinden gidermeye çalışıp onları düzelterek kendisini rahatlatma çabasıdır. Kişi, simetri takıntısından dolayı her şeyi düzeltme ihtiyacı duymaktadır. Bu kişilerin tüm yaşamında simetri ve düzenlilik durumu hakimdir. Simetri takıntısına sahip olan bireyler, tarafındaki nesnelerin eşit aralıklarla olmasını, mükemmel şekilde görünmesi ve doğru şekilde hizalanmış olmasını istemektedir. Simetri takıntısına sahip olan insanların takıntıları sadece nesnelerle ilişkili değildir. Yazım hataları, renk farklılıkları gibi alanlarda da bu takıntı oluşabilir.
Simetri takıntısına sahip birey davranışlarına örnekler verelim:
- Halının saçakları ters dönmüş ise bunu düzeltmeden duramazlar.
- Kütüphanesindeki kitapların boyutlarına, kalınlığına, inceliğine, renklerine göre düzenleyebilirler.
- Bir şeyin asimetrik durmasını istemezler.
- Etrafındaki her şeyi kategorize etmeye çalışır.
- Her şeyin düzenli ve simetrik olmasını isterler. Yani genel bir rahatsızlığı gidermek ya da hafifletmek amacıyla bu davranışları sergilerler.
Bu takıntıya sahip olan birey tarafından yerleştirilmiş eşyaların yerinin değiştirilmesi ve müdahale edilmesi rahatsızlık verir. Simetri takıntısını bir nevi mükemmellik takıntısı olarak da adlandırabiliriz.
Simetri Takıntısı Kimlerde Görülür?
Birçok kişide simetri isteği bulunabilir. Her yaştan bireyde ve cinsiyet farkı olmaksızın görülebilir. Takıntı boyutuna ulaşabilmesi için aşağıdaki nedenlerin eşlik etmesi ve patolojik bir boyuta ulaşması gerekir:
- Obsesif kompulsif tanısı varsa görülebilir.
- Bireyin içsel olarak yaşadığı sıkıntıların bir boyuta ulaşma sonucunda görülebilir.
- Stresli yaşam olayları yaşamış olan bireylerde görülebilir.
- Aile üyeleri arasında obsesif kompulsif bozukluğunun olmasının etkisiyle görülebilir.
Simetri Takıntısının Belirtileri?
Simetri takıntısında yaygın olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Etraftaki nesneleri gereksiz yere düzenleme ve değiştirme isteği,
- Yazı yazarken mükemmelliği arama ve ufak bir yanlışta dahi sürekli olarak silip yeniden düzeltme,
- Yaptığı tüm işleri aşırı derecede mükemmel bir biçimde gerçekleştirme isteği,
- Bir ortama girdiğinde düzenine uygun olmayan nesnelere karşı huzursuzluk duyma ve bunları düzeltme isteği,
- Çevresindeki var olan düzende bozulmalar ve değişimlerin meydana gelmesi ile motivasyon kaybı ve odaklanamama sorunu yaşama,
- Çevresindeki eşyaları kendi isteğine ve düzenine göre düzenleme ve yerleştirme isteği,
- Bir sebep yokken kişinin çevresindeki eşyaları yeniden düzenlemeyi istemesi.
Simetri takıntısını farklı yaşama düzeyleri vardır. Bazı kişilerde hafif bazı kişilerde ise aşırı düzeyde takıntıları içerecek şekilde olabilir. Bu takıntılar kişinin zaman diliminin büyük bir çoğunluğunu ele alıyorsa, kişinin çevreyle ilişkisini ve işlevselliğini bozuyorsa bir uzman desteği almalıdır.
Simetri Takıntısının Nedenleri?
Obsesif Kompulsif Bozukluğun temelindeki etken, kontrol etmedir. Bu bozukluğa sahip olan kişilerin iç sesleri katı ve kuralcıdır. Bu iç sesler genellikle bir ebeveynin sesidir ve birey bu ebeveyn sesini içselleştirmiştir. Kişi ruhsal hasara neden olan olumsuz duygulara dayanabilmek için bir takıntı geliştirir.
Genetik faktör önemlidir. Birinci derecedeki aile bireylerinde takıntı varsa görülme olasılığı daha fazladır. Bu gibi takıntılar aileden bireye geçebilir.
Kişilik yapısı olarak; mükemmeliyetçi, ayrıntıcı, disiplinli, titiz ve kuralcı özelliklere yatkın olan kişilerde görülebilir.
Kaza, yaralanma ve travma sonucunda ortaya çıkan ruhsal ve fiziksel yaralanmalar sonucunda görülebilir.
Simetri Takıntısının Tedavisi Var mı?
Bir tedavi şekli vardır. İlaç tedavisi, psikoterapi veya ikisinin birlikte uygulanması ile başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
Takıntının şiddetine bağlı olarak hangi tedavi yönteminin uygun olacağı tespit edilir. Hafif düzeyde ve günlük yaşam standardını olumsuz bir şekilde etkileyecek boyutta değilse bilişsel terapiler ile tedavi edilebilir. Daha şiddetli düzeydeki durumlarda ise ilaç tedavisinin uygulanması gerekebilir. İleri düzeyde ise (takıntıları kendisine ve topluma tehlike oluşturacak biçimde) bir süreliğine yataklı tedavi uygulanması gerekebilir.
Bilişsel davranışçı terapi (BDT), OKB tedavisinde etkin bir tedavi yöntemi olup bu terapide davranışçı yaklaşım olarak birden fazla tekniği vardır. Tedavi planının ne şekilde olacağı kişiden kişiye göre farklılık göstermektedir. Farmakoterapi (ilaç) ile birlikte uygulanması tedaviye yanıt oranını arttırır. İlaç tedavisi için psikiyatriste gitmeniz gerekmektedir. Tedavi sürecinde takıntılarınızın düzeyinde bir azalma olsa ve iyiye gittiğini düşünseniz bile kafanıza göre ilaç tedavisini bırakmamanız gerekmektedir. Psikiyatriste danışmadan ilacı bırakırsanız belirtilerinizin tekrarlanmasına neden olabilirsiniz.
Tedavi edilmeme durumunda ise var olan takıntıların süresi ve miktarında artış görülebilir; semptomlar daha da artabilir. Bu durum; kişinin günlük yaşamında sorunların oluşmasına, psikolojik olarak sıkıntıya girmesine ve yaşam kalitesinin düşmesine neden olduğundan dolayı tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu belirtileri yaşıyorsanız veya bu belirtilerin sizde ya da bir başkasında olduğunu düşünüyorsanız, uzman desteği alabilirsiniz. Uzman, uygun bir tedavi planı oluşturarak yardımcı olacaktır.
