Pek çok insan kişisel hijyenine ve bulunduğu alanın temizliğine özen gösterir. Bu oldukça normal bir durum olsa da temizlik konusunda takıntılı olan ve genelde çevresindekiler tarafından temizlik hastası olarak nitelendirilen bireyler de bulunur. Peki temizlik hastası nedir ve temizlik hastalığının tedavisi var mıdır?
Bazı insanlar dokundukları her şeyin ve bulundukları ortamın kirli olduğunu düşünür, sürekli olarak temizleme ve temizlenme ihtiyacı hissederler. Genellikle takıntılı bireylerde görülen bu durum aslında saplantılı düşünceler bütünüdür.
Online terapi platformu Evimdeki Psikolog olarak obsesif kompulsif bozukluklar arasında yer alan temizlik hastalığı ve tedavisi ile ilgili merak ettiklerinizi tüm detaylarıyla içeriğimizde sizlerle paylaşıyor olacağız.
Temizlik Hastası Kimdir?
Obsesif kompulsif kişilik bozukluklarından biri olan ve halk arasında genellikle temizlik hastası olarak tabir edilen bireyler, gerçek anlamda takıntı sahibi kimselerdir. Bu kişiler bulundukları alanların kirli olduğuna ve bu alanları mutlaka temizlemeleri gerektiğine; aksi takdirde kendilerine hastalık bulaşacağına saplantılı bir şekilde inanırlar.
Her ne kadar günümüzde zirve noktasına ulaşmış olsa da temizlik hastalığının uzun yıllardan beri varlığını sürdüren bir psikolojik rahatsızlık olduğunu söylemek mümkün. Özellikle Türk toplumunda temizlik hastası kişiler genellikle ev hanımlarıdır.
Titizlik olarak da ifade edilen bu durum her ne kadar ilk bakışta sağlıklı bir düşünceymiş gibi görünse de işin perde arkası her zaman bu şekilde olmayabilir. Temizlik hastalığı, bireylerin hayatlarının önüne büyük bir engel koyabilir.
Temizlik hastası kişiler genellikle hal ve tavırlarının mantık dışı olduğunun farkında olsalar da bu düşüncelerini kabul etmeyerek arka plana atmaya eğilimlidirler, bu nedenle davranışlarını değiştirmenin onlar için neredeyse imkansız olduğunu söylemek mümkündür.
Diğer obsesif ve kompulsif bozukluklarda olduğu gibi temizlik hastası kişiler de kafalarının içinde dolaşan ve onları sürekli meşgul eden rahatsız edici düşüncelerin etkisinden bir an önce kurtulabilmek adına bu düşüncelerini eyleme dönüştürürler.
Bu kişiler için her yer pırıl pırıl olsa da temizlik yapmak zihinlerinin bir köşesinde yer eden kirlilik ile ilgili olan sorunlarını en aza indirger. Temizlik hastası kimdir sorusunu yanıtladığımıza göre dilerseniz temizlik hastalığının ana belirtilerine değinelim.
Temizlik Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Temizlik hastaları için adından da anlaşılabileceği gibi hem kendi temizlikleri hem de bulundukları çevrenin temizliği hayati önem taşıyor. Peki bir kişinin gerçek anlamda temizlik hastası olarak nitelendirilmesi için dikkate alınabilecek belirtiler nelerdir?
Saatler Süren Kişisel Temizlik
Temizlik hastalığı yaşayan kişilerde gözlemlenen, obsesif kompulsif bozukluk belirtilerinden bir diğeri de saatler boyunca devam eden kişisel temizliktir. Temizlik hastaları için kişisel hijyenleri son derece önemlidir ve genellikle akıllarının bir köşesinde tam anlamıyla temiz olmadıkları düşüncesi yatar.
OKB hastalarının duş alma süreleri, diğer bireylere göre çok daha uzun sürer çünkü temizlendiklerinden emin olmak isterler. Her banyo öncesi benzer ritüelleri gerçekleştiren temizlik hastaları, dışarıdan eve girer girmez banyo yapmak isterler.
Sık Tekrarlanan El Temizliği
El temizliği elbette ki herkes için önemlidir fakat bu eylem gereğinden fazla tekrarlandığında ellerimizdeki ince derinin zarar görmesine neden olabilir. Temizlik hastalarında yaygın olarak görülen en önemli özellik ise bu kişilerin ellerini tekrar tekrar yıkamalarıdır.
Sürekli olarak kirlenme korkusu ile karşı karşıya kalan temizlik hastalarının bir kısmı el yıkama konusunda bir defa ile yetinirken bazılarının bu eylemi ardı ardına birkaç kez tekrarladıkları bilinir.
Bu nedenle takıntılı ruh halinin bir getirisi olarak karşımıza çıkan temizlik hastalığı, yalnızca bu hastalığa sahip olan kişilerin değil etrafında bulunanların da hayatını önemli ölçüde etkilemektedir.
Takıntılı Davranışlar
Arkasında psikolojik nedenlerin yattığı pek çok durumun en önemli belirtilerinden biri de takıntılı davranışlardır. Temizlik hastalığı yaşayanlarda da bazı durumlara karşı takıntılı davranışlar görülebilir. Peki bu takıntılı düşünce ve davranışlardan kasıt tam olarak nedir?
Takıntılar bazı kişilerde sürekli olarak kirli olma düşüncesiyle kendini gösterirken bazı kimselerde ise karşılaşılabilecek kötü durumlarla ilişkilendirilebilir.
Örneğin temizlik hastası bir kimse ailesinden ya da sevdiklerinden birinin başına kötü bir şey gelmemesi için ellerini her defasında bir kez yıkamakla yetinmeyip en az üç kez yıkayabilir, bu sayede kendisini çok daha iyi hissedebilir.
Bunun yanı sıra markete gittiğinde satın aldığı meyveleri beş kez yıkamazsa temizlenmeyeceğine inandığı için bir ritüel olarak her seferinde beş kez yıkayabilir. Bu sayede meyvelerin tam anlamıyla temizlendiğine inanır.
Temizlik Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?
Diğer psikolojik rahatsızlıklarda olduğu gibi bu hastalığa sahip kişilerin de tedavi edilmesi hem kendi hayatlarına sağlıklı bir şekilde devam edebilmeleri için hem de çevrelerinde bulunan insanlar için son derece önemlidir.
Temizlik hastalığı da tedavisi yapılmadığı takdirde diğer obsesif kompulsif bozukluklarda olduğu gibi hem iş ve aile ilişkilerini hem de sosyal ilişkileri olumsuz etkileyebilir. Buna ek olarak vücudun sürekli olarak su ve temizlik ürünleri ile temas etmesi nedeniyle fiziksel rahatsızlıkları beraberinde getirebilir.
Peki temizlik hastalığının tedavi yöntemleri nelerdir? Temizlik hastalığı tedavisi ile ilgili yapılan araştırma ve çalışmalar, bu hastalıktan muzdarip olan kişilerin tam anlamıyla iyileşmesi için ilaç tedavisinin ve bir psikoterapi desteğinin beraber yürütülmesi gerektiğini göstermektedir.
Obsesif kompulsif kişilik bozukluğunun tedavisi uzun soluklu ve zor bir süreç olsa da kesinlikle göz ardı edilmemesi gerekir.
İlaç tedavisinin gerekmediği durumlarda eğitimsel terapi yöntemlerinden biri olan ve psikanaliz olarak da bilinen davranışçı tedavilerden yararlanılır. Psikoterapi seanslarında bireyin kirli olduğu için temas etmediği alanla daha sık temas etmesi ve sonunda buna alışması amaçlanır.
Temizlik hastaları için zorlu olabilecek tedavi süreçlerinde ailelerinin ve diğer yakınlarının da desteği çok önemlidir.
İçinde bulunduğu durum nedeniyle bireyi suçlamak yerine daha yapıcı bir şekilde onu uzman terapisine ikna etmenin hastalığın tedavi sürecini başlatan en önemli adımlardan biri olduğu söylenebilir. Bilinçli bir şekilde hareket edildiği takdirde çok daha kısa sürede etkili sonuçlar elde edilebilir.
OKB tedavisinin nasıl yapıldığına dair bilgi edinmek için Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Terapisi Nedir, Nasıl Çalışır başlıklı içeriğimize göz atmanızı öneririz.
Maudsley Obsesif Kompulsif Testini çözmek için buraya tıklayabilirsiniz.
